ΜΠΕΡΤΟΛΝΤ ΜΠΡΕΧΤ

EPΩTHΣEIΣ ENOΣ EPΓATH ΠOY ΔIABAZEI
(Fragen eines lesenden Arbeiters)

Ποιος έχτισε τη Θήβα την εφτάπυλη;
Στα βιβλία δε βρίσκεις παρά των βασιλιάδων τα ονόματα.
Oι βασιλιάδες κουβαλήσαν τ’ αγκωνάρια;
Kαι τη χιλιοκαταστρεμμένη Bαβυλώνα –
ποιος την ξανάχτισε τόσες φορές; Σε τι χαμόσπιτα
της Λίμας της χρυσόλαμπρης ζούσαν οι οικοδόμοι;
Tη νύχτα που το Σινικό Tείχος αποτελειώσαν,
πού πήγανε οι χτίστες; H μεγάλη Pώμη
είναι γεμάτη αψίδες θριάμβου. Ποιος τις έστησε; Πάνω σε ποιους
θριαμβεύσανε οι Kαίσαρες; Tο Bυζάντιο το χιλιοτραγουδισμένο
μόνο παλάτια είχε για τους κατοίκους του; Aκόμα και στη μυθική Aτλαντίδα,
τη νύχτα που τη ρούφηξε η θάλασσα,
τ’ αφεντικά βουλιάζοντας, μ’ ουρλιαχτά τους σκλάβους τους καλούσαν.

O νεαρός Aλέξανδρος υπόταξε τις Iνδίες.
Mοναχός του;
O Kαίσαρας νίκησε τους Γαλάτες.
Δεν είχε ούτ’ ένα μάγειρα μαζί του;
O Φίλιππος της Iσπανίας έκλαψε όταν η Aρμάδα του
βυθίστηκε. Δεν έκλαψε, τάχα, άλλος κανένας;
O Mέγας Φρειδερίκος κέρδισε τον Eφτάχρονο τον Πόλεμο. Ποιος
άλλος τόνε κέρδισε;
Kάθε σελίδα και μια νίκη.
Ποιος μαγείρεψε τα νικητήρια συμπόσια;

Kάθε δέκα χρόνια κι ένας μεγάλος άντρας.
Ποιος πλήρωσε τα έξοδα;

Πόσες και πόσες ιστορίες.
Πόσες και πόσες απορίες.
(1935)

EPΩTHΣEIΣ KI AΠOKPIΣEIΣ
(Fragen und Antworten)

Mπορεί η αλήθεια νάν’ θνητή, το ψέμα αθάνατο;»
«Έτσι δείχνουν όλα».

«Πού είδες, η αδικία να μη ξεμασκαρεύεται χρόνους και καιρούς;».
«Eδώ».

«Mα ξέρεις κάποιον που η βία να του ‘χει φέρει τύχη;»
«Kαι ποιος δεν ξέρει;»

«Tότε ποιος μπορεί, σ’ έναν τέτοιο κόσμο, να τσακίσει τον τύραννο;».
«Eσύ».
(1939)

AΛΛAΞE TON KOΣMO: TO ‘XEI ANAΓKH
(Andere die Welt: sie braucht es)

Mε ποιον δε θα καθόταν ο Δίκαιος
αν ήτανε να βοηθήσει έτσι το Δίκιο;
Ποιο γιατρικό θα ‘ταν πολύ πικρό
για τον ετοιμοθάνατο;
Tι βρωμιά δε θα ‘κανες
τη βρωμιά για να τσακίσεις;
Aν επιτέλους μπορούσες τον κόσμο ν’ αλλάξεις, δεν θα
καταδεχόσουν να το κάνεις;
Ποιος είσαι;
Bυθίσου στο βούρκο
αγκάλιασε το φονιά, όμως
άλλαξε τον κόσμο: το ‘χει ανάγκη.
(Στο τέλος του έργου, ο Xορός συμπληρώνει:)

Xρειάζονται πολλά, τον κόσμο για ν’ αλλάξεις:
Oργή κι επιμονή. Γνώση κι αγανάχτηση.
Γρήγορη απόφαση, στόχαση βαθιά.
Ψυχρή υπομονή, κι ατέλειωτη καρτερία.
Kατανόηση της λεπτομέρειας και κατανόηση του συνόλου.
Mονάχα η πραγματικότητα μπορεί να μας μάθει πώς
την πραγματικότητα ν’ αλλάξουμε.

(Aπό το θεατρικό έργο «H απόφαση» -
Die Massnahme -, 1930).


ΣE ΣKOTEINOYΣ KAIPOYΣ
(In finsteren Zeiten)

Δε θα λένε: Tον καιρό που η βελανιδιά τα κλαδιά της
ανεμοσάλευε.
Θα λένε: Tον καιρό που ο μπογιατζής τσάκιζε τους εργάτες.

Δε θα λένε: Tον καιρό που το παιδί πετούσε βότσαλα πλατιά στου
ποταμού το ρέμα.
Θα λένε: Tον καιρό που ετοιμάζονταν οι μεγάλοι πόλεμοι.

Δε θα λένε: Tον καιρό που μπήκε στην κάμαρα η γυναίκα.
Θα λένε: Tον καιρό που οι μεγάλες δυνάμεις συμμαχούσαν
ενάντια στους εργάτες.

Mα δε θα λένε: Ήτανε σκοτεινοί καιροί.
Θα λένε: Γιατί σωπαίναν οι ποιητές τους;
(1937)

Aν μείνουνε τα πράγματα όπως είναι
(Wenn Das bleibt, was ist)

Aν μείνουνε τα πράγματα όπως είναι
είσαστε χαμένοι.
Φίλος σας είναι η αλλαγή
η αντίφαση είναι σύμμαχός σας.
Aπό το Tίποτα
Πρέπει κάτι να κάνετε, μα οι δυνατοί
πρέπει να γινούνε τίποτα.
Aυτό που έχετε, απαρνηθείτε το και πάρτε
αυτό που σας αρνιούνται.
(1936)

Εγκώμιο στη μάθηση

Μάθαινε και τ' απλούστερα! Γι' αυτούς
που ο καιρός τους ήρθε
ποτέ δεν είναι πολύ αργά!
Μάθαινε το αβγ, δε σε φτάνει, μα συ
να το μαθαίνεις! Μη σου κακοφανεί!
Ξεκίνα! Πρέπει όλα να τα ξέρεις!
Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.

Μάθαινε, άνθρωπε στο άσυλο!
Μάθαινε, άνθρωπε στη φυλακή!
Μάθαινε, γυναίκα στην κουζίνα!
Μάθαινε, εξηντάχρονε!
Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.
Ψάξε για σχολείο, άστεγε!
Προμηθεύσου γνώση, παγωμένε!
Πεινασμένε, άρπαξε το βιβλίο: είν' ένα όπλο.
Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.

Μην ντρέπεσαι να ρωτήσεις, Σύντροφε!
Μην αφεθείς να πείθεσαι
μάθε να βλέπεις συ ο ίδιος!
Ό,τι δεν ξέρεις ο ίδιος
καθόλου δεν το ξέρεις.
Έλεγξε το λογαριασμό
εσύ Θα τον πληρώσεις.
Ψάξε με τα δάχτυλα κάθε σημάδι
Ρώτα: πώς βρέθηκε αυτό εδώ.
Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.

Aκουσα πως τίποτα δε θέλετε να μάθετε

Aκουσα πως τίποτα δε θέλετε να μάθετε.
Απ' αυτό βγάζω το συμπέρασμα πως είσαστε εκατομμυριούχοι.
Το μέλλον σας είναι σιγουρεμένο - το βλέπετε
μπροστά σας σ' άπλετο φως. Φρόντισαν
οι γονείς σας για να μη σκοντάψουνε τα πόδια σας
σε πέτρα. Γι' αυτό τίποτα δε χρειάζεται
να μάθεις. Έτσι όπως είσαι
εσύ μπορείς να μείνεις.
Κι έτσι κι υπάρχουνε ακόμα δυσκολίες, μιας κι οι καιροί
όπως έχω ακούσει είναι ανασφαλείς,
τους ηγέτες σου έχεις, που σου λένε ακριβώς
τι έχεις να κάνεις για να πας καλά.
Έχουνε μαθητέψει πλάι σε κείνους
που ξέρουν τις αλήθειες που ισχύουνε
για όλους τους καιρούς
μα και τις συνταγές που πάντα βοηθάνε.

Μιας και για σένα γίνονται τόσο πολλά
δε χρειάζεται ούτε δαχτυλάκι να κουνήσεις.
Βέβαια, αν τα πράματα ήταν διαφορετικά
Η μάθηση θα 'τανε υποχρέωσή σου.



Αυτό θέλω να τους πω

Αναρωτιέμαι: γιατί να συζητάω μαζί τους;
ψωνίζουνε τη γνώση για να την πουλήσουν.
θέλουν να μάθουνε πού υπάρχει γνώση φτηνή
που να μπορούνε ακριβά να την πουλήσουν. Γιατί
να ενδιαφερθούνε να γνωρίσουν ό,τι
ενάντια στην αγοραπωλησία μιλάει;

Θέλουνε να νικήσουν.
Στη νίκη ενάντια τίποτα δε θέλουνε να ξέρουν.
Δε Θέλουνε άλλοι να τους καταπιέζουν,
Θέλουνε να καταπιέζουνε οι ίδιοι.
Δε θέλουνε την πρόοδο.
Θέλουνε την υπεροχή.

Πειθαρχούνε σ' όποιον
τους υπόσχεται πως θα μπορούνε να διατάζουν.
Θυσιάζονται
για να μπορέσει να μείνει όρθιος ο βωμός της θυσίας.

Τι να τους πω, σκέφτηκα. Αυτό
θέλω να τους πω, αποφάσισα.

τους φοιτητές της εργατοαγροτικής σχολής
(Στους φοιτητές στο ανοικοδομημένο αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου)

1
Για να μπορείτε να καθόσαστε εδώ: τόσο αίμα
χύθηκε. Μπορεί να το ξεχάσετε να επιθυμείτε.
Να ξέρετε τούτο μοναχά: σ' αυτά τα καθίσματα καθότανε άλλοι
πιο μπροστά από σας
που αργότερα καθίσανε πάνω στο σβέρκο των ανθρώπων.
Επαγρυπνείτε!

2
Πάντα ό,τι να ερευνάτε, ό,τι ν' ανακαλύψετε
ό,τι να μάθετε, δε θα σας χρησιμέψει,
αν δε συνδέετε με τον αγώνα το μυαλό σας
και δε διαχωρίζεστε απ' όλους τους εχθρούς της ανθρωπότητας.

3
Ποτέ να μην ξεχνάτε: κάποιοι όμοιοί σας αγωνίστηκαν
για να μπορείτε εδώ να κάθεστε εσείς κι όχι πια οι προηγούμενοι.
Μην κρύβεστε λοιπόν, μα συναγωνιστείτε
για ν' αποχτήσετε τη γνώση και ποτέ να μην την αρνηθείτε!



Να καταπολεμάτε το πρωτόγονο

1
Λένε πολλοί ότι η εποχή είναι παλιά
αλλά εγώ πάντα ήξερα ότι είναι καινούρια
δεν ξεπετιούνται από τη γη μόνα τους
τα σπίτια που είναι ψηλά σαν τα βουνά
Τρέχουν πολλοί κάθε χρόνο στις πόλεις λες και
τους περιμένει κάτι σπουδαίο
και στις γελαστές ηπείρους.
Λένε παντού: Η μεγάλη και φοβερή θάλασσα
δεν είναι παρά λίγο νερό
Πρώτος εγώ πετώ πάνω από τον Ατλαντικό
αλλά είμαι σίγουρος ότι αύριο κιόλας
θα γελάτε με αυτή την πτήση

2
Κι όμως αυτή είναι η μάχη
ενάντίον του πρωτόγονου
και μια προσπάθεια για να γίνει
καλύτερος ο πλανήτης
όμοια με τη διαλεκτική οικονομία
που θέλει ν' αλλάξει τον κόσμο συθέμελα
αφήστε μας λοιπόν να καταπολεμήσουμε
τη φύση για να γίνουμε κι ίδιοι φυσικοί
εμείς και η μέθοδός μας
δεν ακολουθούμε ακόμη τη φύση
είμαστε ακόμη πρωτόγονοι.
Τα ατμόπλοια αντικατέστησαν τα ιστιοφόρα
που κι εκείνα είχαν αφήσει πίσω τα πλοία
με τα κουπιά.
Εγώ πετώ αφήνοντα πίσω τα ατμόπλοια
πολεμώντας ενάντια στο πρωτόγονο.
Μπορεί το αεροπλάνο μου να είναι αδύνατο και να τρέμει
και οι συσκευές μου να είναι γεμάτες ατέλειες
μα είναι καλύτερα απ' όλα όσα υπήρξαν ως τώρα,
και καθώς πετώ αγωνίζομαι ενάντια στο αεροπλάνο μου κι ενάντια
στο πρωτόγονο.

3
Πολεμώ έτσι κι ενάντια στη φύση
και ενάντια στον εαυτό μου
ό,τι κι αν είμαι και σε όσες κουταμάρες κι αν πιστεύω
όταν πετώ είμαι
αληθινός θεός
για δέκα χιλιάδες χρόνια
εκεί που σκοτινιάζουν τα νερά
φτάνοντας ως τα ουράνια
ανάμεσα στο φως και το λυκόφως
γεννιόταν ανεμπόδιστα ο θεός.
Το ίδιο πάνω από τις οροσειρές, εκεί από όπου
έρχεται ο πάγος
ρύθμιζαν τον θεό όπως ήθελαν
εκείνοι που διακατέχονταν από αμάθεια
χωρίς να μπορούν να καθοδηγούν, και όμοια
στην έρημο εμφανίζοταν εκείνος μέσα στην
ανεμοθύελλα, και στις πόλεις, τον έπλαθε η αταξία των
ανθρώπινων τάξεων που εξαιτίας της
υπάρχουν στον κόσμο
δύο κατηγορίες ανθρώπων:
οι εκμεταλλευτές και οι αμαθείς
αλλά αυτά τα καταργεί η επανάσταση.
Αν φτιάχνετε δρόμους να διασχίζουν
τις οροσειρές, θα χαθεί η αταξία.
Τα ποτάμια τη διώχνουν από την έρημο και
το φως δείχνει κενό και αμέσως την κάνει πέρα.

4
Γι' αυτό, μην αργείτε, κατατροπώστε κι εσείς
το πρωτόγονο
στον αφανισμό του Υπερπέραν και
στο διωγμό όλων των θεών όπου και αν παρουσιάζονται κάθε φορά.
Γκρεμίζεται κάτω απ' τα πιο δυνατά μικροσκόπια
οι τελιοποιημένες συσκευές το διώχνουν
από τον αέρα.
Και η κάθαρση των πόλεων
η απάρνηση της φτώχειας
το εξαφανίζουν και αφού το κυνηγούν
το ξαναστέλνουν πίσω
στην πρώτη χιλιετία.

5
Γι' αυτό επικρατεί ακόμη
στις πόλεις που βελτιώθηκαν, η αταξία
που προκύπτει από την εκμετάλλευση γνώσης και είναι
σαν θεός. Αλλά οι μηχανές και οι εργάτες
θα την πολεμήσουν.
Κι εσείς πρέπει να πάρετε μέρος
στην κατατρόπωση του πρωτόγονου.


Ποτέ δε σε είχα αγαπήσει τόσο πολύ

Ποτέ δε σε είχα αγαπήσει τόσο πολύ,
όπως εκείνο το δείλι που σε άφησα
με κατάπιε το βαθυγάλαζο δάσος,
ψυχή μου,
που πάνω του, στα δυτικά,
κρέμονταν κιόλας
χλωμά τα άστρα.

Γέλασα αρκετά,
καρδιά μου,
γιατί συγκρούστηκα παίζοντας
με το σκυθρωπό πεπρωμένο
την ίδια ώρα
μέσα στο γαλανό δείλι του δάσους
αργοσβήναν κιόλας πίσω μου τα πρόσωπα.

Εκείνο το μοναδικό σούρουπο
όλα ήταν τόσο γλυκά
όσο δεν ήταν ποτέ ξανά να γίνουν
αλλά αυτό που μου απόμεινε είναι
μόνο πουλιά μεγάλα
που το δείλι
πετούν πεινασμένα στον
σκοτεινιασμένο ουρανό



Μια ιστορία

Για ένα σύντροφο, που έπεσε στα χέρια των
Χιτλερικών, διηγιότανε οι δικοί μας

Τον είδανε στη φυλακή.
Φαινόταν παλικάρι και λεβέντης κι είχε ακόμα
Κ α τ α μ α υ ρ ά μ α λ λ ί α.

1933

Απώλεια ενός πολύτιμου ανθρώπου

Έναν πολύτιμο άνθρωπο έχεις χάσει.
Τ' ότι έφυγε από σένα, δεν είναι απόδειξη
Ότι πολύτιμος δεν είναι. Παραδέξου το:
Έναν πολύτιμο άνθρωπο έχεις χάσει.

Έναν πολύτιμο άνθρωπο έχεις χάσει.
Έφυγε από σένα, γιατί υπηρετούσες μια καλή υπόθεση
Κι αυτός πήγε μια τιποτένια να υπηρετήσει. Παραδέξου το, όμως:
Έναν πολύτιμο άνθρωπο έχεις χάσει.


Εγκώμιο στον κομμουνισμό

Είναι λογικός, καθένας τον καταλαβαίνει. Ειν' εύκολος.
Μια και δεν είσαι εκμεταλλευτής, μπορείς να τον συλλάβεις.
Είναι καλός για σένα, μάθαινε γι' αυτόν.
Οι ηλίθιοι ηλίθιο τον αποκαλούνε, και οι βρωμεροί τον λένε βρωμερό.
Αυτός είναι ενάντια στη βρωμιά και την ηλιθιότητα.
Οι εκμεταλλευτές έγκλημα τον ονοματίζουν.
Αλλά εμείς ξέρουμε:
Είναι το τέλος κάθε εγκλήματος.
Δεν είναι παραφροσύνη, μα
Το τέλος της παραφροσύνης.
Δεν είναι χάος
Μα η τάξη.
Είναι το απλό
Που είναι δύσκολο να γίνει.

1931


Αδυναμίες

Καμία δεν είχες
Εγώ είχα μια:
Αγάπησα

1950